Robert Long & Pluijm: ‘Het laatste jaar’

‘Met z’n hoevelen zijn we eigenlijk in dit land? Vijf procent: 800.000, da’s meer dan Amsterdam aan inwoners heeft!’ Iets dergelijks zei Robert Long op de Miami Nightmare, een benefietavond van homo’s in oktober 1977 in het Amsterdamse Concertgebouw. Long was de eerste homo die hier de barricaden opging. Cees van der Pluijm: ‘Wat hij een leven lang heeft laten zien, is dat een mens keuzes kan maken. Dat je afstand kunt nemen van opvoeding, kerk, burgerlijke fatsoen, heersende moraal, groepsnorm, van wat politiek correct is. Hij deed 63 jaar lang wat hij zelf wilde: hij was ongrijpbaar en moedig.’ Dat schreef Van der Pluijm in het nawoord van ‘Het laatste jaar’, brieven uit 2006 tussen hen beiden.

Het boek kwam 31 mei uit, nadat fans genoeg handtekeningen hadden verzameld om de eerste oplage van 200 zeker te stellen. ‘Het is cynisch,’ vervolgt Van der Pluijm, ‘te zien dat alles waarover Long zich vanaf begin jaren 70 druk maakte, actueler is dan ooit.’ Individuele vrijheid, religieus fanatisme en tolerantie jegens homo’s; politici  zijn nog altijd onbetrouwbaar en commercie en kapitaal zijn machtiger dan ooit. Pluijm: ‘Long kon er zich onbeperkt kwaad om maken.’ Hoewel niemand kon vermoeden dat hij op 13 december 2006 zou overlijden, staat de briefwisseling nogal in het teken van dood, ziekte en ouderdom. Maar ze maken zich ook kwaad over de politiek en maatschappij.

‘Het grote potentieel aan mensen die rijp zijn voor een nieuw soort fanatisme: ik vrees dat er een kern van waarheid in zit’, schrijft Long. ‘Net als bij de meeste ideologieën merk ik dat het vermogen tot relativeren in Nederland op een bedroevend laag pitje staat. Bij de lulligste grap voelt men zich op de pik of clitoris getrapt. In veel politieke uitlatingen is de nuance volkomen zoek; verschillen in mening ontaarden in ordinair gescheld.’ Pluijm: ‘We zijn weer lekker op dreef. We zouden geschikt zijn voor die twee oude mannetjes bij The Muppets.’

Er wordt wel meer over en weer gelachen en gesard: zonder het te beseffen, schreven ze het sluitstuk van hun 23 jaar durende vriendschap. Long in zijn laatste column: ‘Ik heb 63 prachtige jaren gehad waarin ik heb mogen bijdragen op terreinen die nergens voor nodig hebben’. Hij doelt op zijn eigen ‘gristelijke’ jeugd, waar alles wat frivool afstak bij een sober godsvruchtig leven ‘nergens voor nodig had’. In zijn carrière had hij het nogal eens te stellen met kritiek als: té links, of juist andersom: ‘hij leeft als een prins in Italië van wat hij verdient met liedjes over geld en milieu’, té anti-gristelijk, té drammerig. Progressief én conservatief Nederland had altijd wel wat over hem te mekkeren. Maar hij deed wat hij wilde, en ‘met vuur’, aldus Pluijm. ‘Het was mooi’, zegt Long in zijn slotwoord.

Lees ook:Nieuw boek Robert Long en Cees van der Pluijm
Lees ook:Nieuwe dichtbundel van Cees van der Pluijm markeert 30 jaar dichterschap
Lees ook:Actie Robert Long-fans voor brievenboek
Lees ook:Paul de Leeuw brengt cd uit: ‘De Leeuw zingt Long’
Lees ook:Robert Long tien jaar geleden overleden