Zolang PrEP niet vergoed wordt, kunnen alleen rijke homo’s die de dure pillen kunnen betalen zich beter tegen hiv beschermen. Die opmerking klonk afgelopen vrijdagavond vanuit de zaal tijdens PrEP-talk, een debat in een uitverkochte Balie in Amsterdam, op initiatief van Aids Fonds, Soa Aids Nederland, COC Nederland en Winq.
Tot 1996 gold het schrikbeeld dat je stierf aan aids, omdat er geen remedie tegen was. Toen kwam de combinatietherapie en inmiddels is aids ‘gereduceerd’ tot chronische ziekte. Tenminste: als je pillentrouw bent, gezond leeft (stopt met roken …) en veilig vrijt. Daar wringt een schoen, want niet iedereen houdt dat (altijd) vol.
Zie ook: Ben je homo?
Sinds een aantal jaar biedt PrEP een uitkomst: pre-exposure profylaxe. Bewezen is dat het beschermt tegen hiv, maar niet tegen andere soa’s. In het westen is het alleen vrij verkrijgbaar in Frankrijk en de VS. In Amsterdam loopt een studie (AMPrEP) met 370 hiv-negatieve mannen. Er is volop discussie over de voors en tegens. Calvinisten wijzen op kosten en moraal: zo zei cabaretier Richard Groenendijk tijdens het tv-verslag van de Canal Parade niet te begrijpen ‘dat mensen een dure pil willen slikken als ze een goedkoop condoom kunnen gebruiken’. Voorstanders stellen vrijheid voorop, gebruikers slikken de pil om zichzelf, maar ook anderen te beschermen en voelen zich ‘eindelijk bevrijd van angst’.
In De Balie bogen wetenschappers, gebruikers, publicisten en politici zich over de voors en tegens, onder leiding van bestuurslid Femke Halsema. Tegenstand is er bij sommige hiv-patiënten: zij zijn bang dat hierdoor een resistente variant van het virus kan ontstaan. Het gebruikte medicijn is Truvada, voor veel patiënten één van de drie benodigde middelen die ze dagelijks moeten slikken om hiv onder de duim te houden. Is één middel als voorzorgsmiddel dan wel afdoende? En wat als een PrEP-gebruiker zijn pillen niet consequent inneemt? Wat als hij bij de start van PrEP niet negatief was?
Sociologe Linda Duits wees er fijntjes op dat de pil gewoon in het ziekenfondspakket zit en dat hetero’s alle vrijheid hebben om er onveilig op los te leven, terwijl menigeen vindt dat homo’s altijd condooms op zak moeten hebben. Volgens onderzoeker Laurens Buijs lijkt bij de nieuwe LHBT-generatie ‘het collectie geheugen te zijn verdwenen: de toewijding en gelijkheid uit de jaren ’80 ontbreekt’, een tijd vol van angst, radeloosheid, dood en verdriet. D66′er Pia Dijkstra vergeleek PrEP met abortus: ook door menigeen verguisd, maar het wordt wel gewoon vergoed: ‘We zijn geneigd anders om te gaan met specifieke groepen die ‘afwijken van het gangbare’, aldus Dijkstra.
Wat de Hollandse vraag pur-sang betreft – geld – bracht Louise van Deth, voorzitter van het Aids Fonds en Soa Aids Nederland, iets niet onbelangrijks ter tafel: feiten. Feit is dat er jaarlijks 1000 nieuwe gevallen van hiv bijkomen (ondanks alle safe-sekscampagnes, red). Zij hebben behandeling nodig en dat kost scheppen met geld. PrEp is ook niet goedkoop, maar kost beduidend minder. Daarnaast vallen mensen die ziek zijn geworden uit het arbeidsproces en moeten ze meer beroep doen op uitkeringen: ook dat kost geld. Truvada is al wel beschikbaar, maar is duur en wordt (nog) niet vergoed. Vanuit de zaal klonk een stem dat dit niet bepaald sociaal was: op die manier kunnen ‘rijke homo’s zich beschermen, arme niet.’
Er ligt nog en gevaar op de loer: zolang PrEP niet wordt vergoed en alleen via de huisarts verkrijgbaar is, zullen mensen proberen het langs informele kanalen, zoals internet, te kopen. De kans op troep is niet ondenkbaar en begeleiding ontbreekt: je moet zonder hulp zelf de discipline opbrengen om je pillen regelmatig te slikken. Voor je met PrEP begint, moet je zeker weten dat je geen hiv hebt; daarna moet je je regelmatig op hiv en soa’s laten checken, liefst iedere drie maanden. Soa Aids Nederland heeft een petitie opgezet – PrEPNnu (klik hier), om minister Schippers over te halen PrEP breed toegankelijk en betaalbaar te maken. ‘Omdat Joep het al zei’, is een reactie op de petitie-site (Joep Lange was een van de voormannen van aids in ons land en kwam om bij de vliegramp in juli 2014).
Lees ook:PrEP-discussie: geld & moraal versus de vrije mens
Lees ook:PreP-talk: het grote PreP-debat in de Balie Amsterdam
Lees ook:Onderzoek naar nieuwe hiv-preventiepil in Amsterdam
Lees ook:PrEP nu voor 50 euro beschikbaar bij alle apothekers van Nederland
Lees ook:GGD-Amsterdam start met proef hiv-preventiepil PrEP